Afrykański wychodek, spadek i nieco psychologii

Gdyby zebrać opowieści naszych rodziców i dziadków, w tym najbardziej skrywane tajemnice z przeszłości, być może mielibyśmy do napisania dużo bardziej ekscytującą historię niż ta, którą stworzył Andrew Ridker w „Altruistach”. Ale pisarz tak znakomicie poprowadził fabułę, że całkiem zwyczajne losy dwóch rodzin stają się absolutnie niezwyczajną powieścią. No, może poza przewijającym się przez niemal całą książkę motywem wychodka w Afryce…

Oto Arthur Alter, amerykański nauczyciel akademicki. Jakiś czas temu umarła jego żona. Kobieta była psychoterapeutką, przyjmowała pacjentów w domu, co – jak się okazało – mocno przełożyło się na życie jej dzieci, Ethana i Maggie. Otóż czasem słyszeli przez drzwi rozmowy matki ze swoimi pacjentami. Byli wtedy w okresie młodzieńczym, zatem niewykluczone, iż zasłyszane historie (głównie dotyczące problemów małżeństw, bo matka prowadziła terapię par) mocno zaważyły na ich przyszłym życiu uczuciowym.

Kiedy zawiązuje się fabuła, ojciec dorosłych już – Ethana i Maggie – decyduje się ściągnąć ich na kilka dni z Nowego Jorku do rodzinnej miejscowości. Nie przemawia za tym miłość ojcowska, ani tęsknota za dziećmi, ale wyłącznie egoizm. Otóż jego żona, przed śmiercią, w spadku przepisała swoje pieniądze tylko córce i synowi. Dlaczego pominęła Arthura? Tego czytelnik dowie się właściwie pod koniec powieści. Wcześniej z kolei można przeczytać o tym, co kierowało ojcem tej dwójki, kiedy chce przekonać dzieci do przekazania mu części otrzymanej kwoty. Zależy mu bowiem na zatrzymaniu domu, w którym chce zamieszkać z nową partnerką, młodą i seksowną Niemką. Tyle że budynek ma obciążoną hipotekę, stąd jedynym wyjściem jest spłata długów. Niestety, Arthur nie posiada pieniędzy, a jego kariera akademicka nie rozwija się tak, jakby on tego chciał. Właściwie to można powiedzieć, że owa kariera się „zwija”, bo Arthur z roku na rok ma mniej zajęć ze studentami, a szefowie uczelni niespecjalnie go doceniają.

Spotkanie z dorosłymi dziećmi, mające przekonać ich do przekazania ojcu pieniędzy ze spadku, zaczyna się mocno niefortunnie. Oto bowiem Arthur zabiera syna na spektakl baletowy, uznając, że skoro ten jest gejem, to taniec na pointach jest tym, co z pewnością urzeknie młodego mężczyznę. Tak się jednak nie dzieje. Z kolei córkę wegetariankę ojciec zaprasza do restauracji serwującej wyłącznie wieprzowinę.

Powyższy opis ojca oraz sytuacje z nim związane pokazują nam skrajnego egoistę. Retrospekcje z jego życia ujawniają z kolei inny obraz Arthura. To opowieść z jego dzieciństwa i młodości, która uświadamia czytelnikowi przyczyny takich, a nie innych zachowań mężczyzny. Zresztą, owe retrospekcje, które dotyczą również rodziny zmarłej żony Arthura i jej samej, to równie fascynujące historie, pokazane z różnych punktów widzenia. Autor powieści pokusił się tu o zagłębienie się w psychologiczne aspekty rozmaitych wyborów swoich bohaterów. Wynikało z nich, że za wieloma z nich stoją zdarzenia z przeszłości, jak też konflikty rodzinne oraz pokoleniowe. Ot, choćby na karierę Arthura ogromny wpływ miał pewien… wychodek w Zimbabwe.

Tym, co bardzo interesująco opisał Andrew Ridker i co mnie szczególnie urzekło, to sposób w jaki odtworzył amerykańskie środowisko akademickie. Jak też życie w społeczności żydowskiej, niespecjalnie jednak konserwatywnej. Raczej pośród ludzi wyznających wiarę „na pokaz”. Mamy tu również spory korowód postaci, które z różnych powodów zrezygnowały ze swoich marzeń i pragnień, choćby z racji na sytuację rodzinną, rozmaite traumy czy zwykłą abnegację.

Książkę polecam tym wszystkim, którzy w literaturze nie zawsze poszukują błyskawicznych zwrotów akcji, ale czasem czerpią radość z niespiesznej narracji i pogłębionych analiz psychologicznych postaci. W opisie wydawnictwo nazwało powieść sagą rodzinną – mrocznie zabawną i czułą. Dla mnie to raczej – używając terminologii z bryków do matury – krótkie streszczenie sagi rodzinnej z rozbudowaną częścią dotyczącą współczesności. Zgodzę się jednak z tym, że autor o swoich bohaterach pisze żartobliwie, czule i czasem mrocznie zabawnie.

Monika Gapińska – bookstagram Setka z kotem

Andrew Ridker ,Altruiści, Wydawnictwo Marginesy 2023