Dwie Marie

Ta powieść, a właściwie pełen uroku dokument, o życiu, przyjaźni i uczuciu dwóch utalentowanych Polek – Marii Konopnickiej i Marii Dulębianki, to wyprawa w historię Polski i zmian, które następowały na przełomie XIX i XX wieku. I o ile nazwisko pierwszej bohaterki jest znane prawie wszystkim rodakom i to nie tylko z kultowej „Marysi i krasnoludków”, ale przede wszystkim jako autorki „Roty”, to o tej drugiej słyszeli głównie pasjonaci malarstwa, emancypantki i humaniści, którzy zgłębiali życie i twórczość Marii Konopnickiej. Po latach  zapomnienia znakomicie przybliża postać utalentowanej portrecistki i emancypantki Karolina Dzimira-Zarzycka. Autorka wykonała wręcz benedyktyńską pracę, by utrwalić każdy ślad zostawiony przez Dulębiankę, kobietę mocno wyrastającą ponad epokę w której żyła – twardą, samodzielną, mającą swój kanon wartości, wiernie trwającą do końca przy chorującej Konopnickiej. Ba, rezygnującej z własnej kariery by się nią opiekować. A nie było to łatwe – przedzierać się przez świat, w którym dominowali mężczyźni, a kobiety potulnie zajmowały się domem i dziećmi. Gdzie moralnym wyzwaniem było bycie z drugą kobietą, nawet tą najbardziej utalentowaną i zasłużoną dla Ojczyzny. Połączyła ich podobna wrażliwość, potrzeba wyrwania się z zaściankowości i dulszczyzny. Obie uwielbiały podróżować, poznawać nowe kultury i światłych ludzi. Jedna pisała, druga utrwalała na płótnie spotkane persony i dzięki tym portretom się utrzymywała. Konopnicka koiła stargane niewolą dusze Polaków poezją i prozą, Dulębianka nawoływał kobiety do samodzielności, brania losu w swoje ręce. Dwie nieprzeciętne osoby wspierające się w długiej podróży przez życie.

Dulębianka przeżyła Konopnicką o 9 lat. Były to lata pracowite wymagające wyrzeczeń tak ja wówczas, gdy niosła pomoc żołnierzom polskim w niewoli. Tam też zainfekowała się tyfusem. Gdy zmarła we Lwowie, na krótko spoczęła w grobie obok wybranki. Później przeniesiono trumnę do oddzielnej mogiły, gdyż na wspólne grób nie zgodziły się dzieci Konopnickiej.

EKa

Karolina Dzimira-Zarzycka, Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2022