Historia jednej dzielnicy

Nowy Jork to miasto tygiel. Powstało ze społeczności imigrantów i wolnych ludzi. Każda z grup etnicznych zasiedlała i tworzyła swoją część miasta nadając jej niepowtarzalny charakter. Każda z dzielnic „narodowych” miała swoją historię i swoich bohaterów, ale tylko jedna może uchodzić za kolebkę nowego gatunku muzyki – to Harlem czarna dzielnica Nowego Jorku. Tę właśnie dzielnicę opisuje w swojej na poły podróżniczej a na poły historycznej opowieści Tomasz Zalewski – dziennikarz i publicysta.

W książce „Harlem” dzisiejsza dzielnica rozwijająca się dynamicznie czysta i zamożna przeplata się z kształtującą się od początków XX w. dzielnicą ludzi zdobywających wolność po latach niewolnictwa.

Dzieje rozwoju dzielnicy są nierozerwalnie z historią Stanów Zjednoczonych, podzielonych na postępową północ i radykalne południe, z dramatyczną historią dwóch wojen światowych w tle. Rozwijające się dynamicznie miasto silnie odczuwa kryzys lat 20. XX w. Mimo tego Harlem w tych właśnie latach przeżywa swój renesans – powstaje słynny po obu stronach oceanu Cotton Club, rozkwitają gwiazdy Billie Holiday i Elli Fitzgerald. Harlem konkuruje z Broadwayem. Kres złotym czasom kładzie II wojna światowa. Po jej zakończeniu do głosu zaczynają dochodzić ruchy rasistowskie i nacjonalistyczne niszcząc kruchą równowagę społeczną. Harlem staje się ostoją gangów i rynkiem handlarzy narkotyków. Dopiero lata 90-te XX w. rozpoczynają odrodzenie Harlemu co jednak prowadzi do kolejnych problemów, tym razem na tle finansowym – dzielnica staje się modna i co za tym idzie droga, a to zmusza do przeprowadzki rodowitych mieszkańców.

Rozwój naznaczony piętnem rasizmu i braku zaufania, obecny jest do dzisiaj kiedy czarny Harlem odchodzi do historii a jego miejsce zajmuje kolejna dzielnica multikulturowej metropolii. Czas płynie nieubłaganie i przemijają czasy brownstone – tak charakterystycznych dla Harlemu czynszówek.

Książka Tomasza Zalewskiego w niespiesznym tempie prowadzi czytelnika przez historię Harlemu dzielnicy, która wciąż czeka na swoje odkrycie.

Ewa Buszac-Piątkowska

Tomasz Zalewski „Harlem”, Wydawnictwo W.A.B. 2014, seria Terra Incognita