Każdy kontakt pozostawia ślady

„Anatomia zbrodni” autorstwa Val McDermid to fascynująca opowieść o naukowych metodach dochodzenia prawdy i sprawiedliwości. Za powstanie kryminalistyki – nauki służącej dostarczaniu dowodów – w krajach cywilizacji zachodu można przyjąć rok 1794. Wtedy to po raz pierwszy (w Wielkiej Brytanii) skrawek papieru odnaleziony przy ofierze, a pasujący do kartki w kieszeni podejrzanego doprowadził tego ostatniego na szafot. Natomiast w Chinach już w XIII w. powstało dzieło: „Naprawianie błędów” czyli napisany przez urzędnika Sung Ci podręcznik … medycyny sądowej. Autor opisywał w nim m. in. pierwsze badania entomologiczne, czyli jak wiedza o owadach pomaga w rozwiązaniu zagadki zbrodni.

Wraz z rozwojem wielu dyscyplin nauki coraz większa ilość specjalistów służy wymiarowi sprawiedliwości: od tak poważanych dziedzin jak toksykologia i daktyloskopia poprzez wciąż budzącą wiele emocji entomologię, aż po tak nowe dyscypliny jak informatyka śledcza. Każda ze specjalizacji naukowych wkraczając na salony kryminalistyki i sale rozpraw, początkowo traktowana była nieufnie, a wyniki jej prac traktowano jako elementy z krainy magii. Jak bowiem wytłumaczyć ławnikom niuanse rozkładu toksyn w tkankach miękkich czy tempo rozwoju larw much w zależności od temperatury i wilgotności otoczenia. Jeżeli do tego kryminolog nie jest urodzonym mówcą – waga dowodów znacznie spada. Jak ważna jest charyzma naukowca czy lekarza występującego na sali sądowej – niezależnie od stopnia skomplikowania dowodów – najlepiej świadczy historia Bernarda Spilsbury jednego z pierwszych lekarzy sądowych, który mimo iż wniósł niezaprzeczalny wkład w rozwój medycyny sądowej, jednocześnie przyczynił się do skazania wielu niewinnych osób w imię własnej sławy i nieomylności.

Sednem „Anatomii zbrodni” są kręte i wyboiste ścieżki jakimi podążają eksperci badający miejsca zbrodni, ciała ofiar i wszelkie dowody mogące doprowadzić do ujęcia sprawcy i udowodnienia winy. Zbieranie dowodów to jednak dopiero pierwszy krok do sukcesu – badanie, analiza i umiejętność wyciągania wniosków, tworzenie nowych i nie szablonowych rozwiązań każdej ze spraw, to właśnie cecha wszystkich przedstawionych w książce specjalistów. Mozolne i dokładne badanie włókien, plam krwi i owadów obecnych na miejscu zbrodni w oczach eksperta zmienia się w fascynującą pogoń za rozwiązaniem zagadki.

Niestety emocjonująca opowieść kończy się na sali sądowej, gdzie odbywa się „przeciąganie liny” – jak opisuje rozprawę sądową sama autorka. Nie ma tu miejsca na mozolne dochodzenie prawdy – tu gra toczy się o zwycięstwo jednej ze stron. Poszkodowanym w tej grze nierzadko są eksperci kryminalni – oprócz podważania dowodów, oskarżania o fałszerstwo często zmagać się muszą również z deprymowaniem własnej osoby. Książkę polecam miłośnikom kryminałów, fanom Jurgena Thorwalda i wszystkim, których fascynuje dochodzenie prawdy i szukanie jej w każdym nawet najdrobniejszym szczególe.

Ewa Buszac-Piątkowska

Val McDermid „Anatomia zbrodni”, wydawnictwo WAB 2015