Kobieta naukowcem? Koniec świata!

Amerykańska pisarka Rachel Swaby pokusiła się o prezentację 52 postaci kobiet (szkoda, że bez zdjęć omawianych naukowczyń, to zawsze jest dodatkowa, wzbogacająca, informacja). Kobiet, które wniosły niezaprzeczalny wkład w rozwój nauki, w różnych jej dyscyplinach – od medycyny, po chemię, neurobiologię, matematykę, inżynierię i astronomię. Z tych 52 postaci większość to Amerykanki, ale są też tutaj: 4 Francuzki, 9 Brytyjek, 7 Niemek, 2 Włoszki, 2 Austriaczki, 1 Chinka, 1 Dunka, 1 Kanadyjka 1 Rosjanka i 1 Czeszka. Polki nie ma żadnej, choć moje podejrzenia budziła amerykańska chemiczka pracująca nad polimerami, wynalazczyni kevlaru, lycry i spandexu – Stephanie Kwolek, której nazwisko tak swojsko brzmi! Może jej przodkowie pochodzili z Polski? Ale widać ten kierunek geograficzny nie zyskały akceptacji autorki, bo już na samym wstępie pisze „kiedy mówimy o kobietach w nauce, zazwyczaj od razu przychodzi nam na myśl postać Marii Skłodowskiej-Curie, dlatego też postanowiłam nie zamieszczać jej biogramu”.

No może to i selektywne spojrzenie na rozwój nauki od XIX w. do czasów współczesnych, ale autorka idzie według własnego klucza i ma do tego prawo. Choć jest też i druga strona medalu – większość zaprezentowanych Amerykanek (znanych w USA), dla nas, Europejek, jest tajemnicza. Odkrywamy je po raz pierwszy. Ot, chociażby Anna Wessels Williams pracująca nad szczepionką przeciwko błonicy, czy Alice Ball pracująca nad pozyskaniem z oleju czaulmugrowego preparatu przeciwko trądowi. Znane czy nie znane, wszystkie te panie, bez względu na kraj pochodzenia, łączy jedno – były prekursorkami i przecierały drogi w świecie nauki tak mocno zmaskulinizowanym. Ich pojawienie się, a przede wszystkim osiągnięcia wprawiały kolegów naukowców w konsternację – jak to kobieta naukowcem? Koniec świata! Wszak sukces naukowy może być przypisany tylko mężczyźnie. Oj, co robili panowie, by tę nierówną walkę wygrać, że wspomnę tylko za autorką o dopisywaniu swoich nazwisk do prac naukowych, sekowaniu i wyrzucaniu z pracy, pisaniu paszkwili, że „menstruacja uniemożliwia logiczne myślenie”. Ale i tak z czasem panowie musieli się pogodzić, że kobieta-naukowiec to groźna dla nich konkurencja. Wśród nazwisk genialnych pań są też takie, z którymi inne kobiety, nie tylko w Europie stykają się regularnie np. dr Virginia Apgar, która stworzyła skalę oceny zdrowia dla każdego narodzonego dziecka (kolor skóry, akcja serca, reakcja na bodźce, napięcie mięśni i oddychanie). Ta skala dała nowoczesnej neonatologii wspaniałe narzędzie do wykorzystania w opiece nad noworodkiem.

Książka dla tych, którzy interesują się w przemianami kulturowo-socjologicznymi. Obserwują jak zmienia się świat, gdy przełamywane są stereotypy myślowe i wiekowe schematy. A przede wszystkim interesują się – kto ma odwagę, być rewolucjonistą i rzucać wyzwania swojej epoce.

EKa

Rachel Swaby – „Upór i przekora. 52 kobiety, które odmieniły naukę i świat”, przełożył Krzysztof Kurek, Wydawnictwo Agora, 2017 r.