Miejska archeologia wspomnień

Zdarzyło mi się czytać tę książkę na plaży. Obok rozkładał kocyk młody tata. Czytamy tę samą książkę– zauważył i wyjął swój egzemplarz – ale w tym przewodniku jest mało informacji o Berlinie – powiedział. Nie miał czasu czytać. Mała córeczka absorbowała cały czas plażowicza.

No właśnie – wbrew tytułowi książka „Berlin. Przewodnik po duszy miasta” nie jest przewodnikiem. Jest opowieścią o tworze jakim jest miasto, a właściwie o mieście jakim tworzą go mieszkańcy. Są tu ważne budynki i ulice, ale próżno szukać historii ich powstania i opisu architektury. Są też opisy metra i kolejki podmiejskiej, lecz bez rozkładu jazdy i mapy przystanków.

Autorka jest emigrantką i dziennikarką, ale przede wszystkim wrażliwą i spostrzegawczą obserwatorką. Mieszkanką Berlina została z wyboru rodziców. Nieszczęśliwa i zagubiona znalazła się w podzielonym i zagubionym mieście. Bez przyjaciół, wśród innych emigrantów, z kartą miesięczną w ręku postanawia poznać miasto jeżdżąc metrem i wynurzając się na powierzchnię na chybił trafił. Powoli wrasta w miasto i jego dziwne podwójne życie. Wszystkie życiowe epizody wiążą się z konkretnymi miejscami-budynkami-ulicami, a wspomnienia młodej emigrantki przeplatają się z życiem dorosłej kobiety i ludzi, których napotkała na swojej drodze.

Przewodnik jest książką dla ludzi kochających miasto. Jest zaproszeniem do stworzenia swojej mapy. Mapy miejsc gdzie mieszkamy, pracujemy, spotykamy się z przyjaciółmi. Miejsc które lubimy i których unikamy, miejsc które generują wspomnienia nasze i innych mieszkańców – miłe i te, o których wolelibyśmy zapomnieć. Wystarczy zatrzymać się w biegu codzienności, by zostać archeologiem. Odsłaniać warstwy czasu i wracać do przeszłości, pytać o wspomnienia innych – starszych i młodszych – i odkrywać ciągle od nowa miejsca, które doskonale znamy.

A jak pisze autorka: „Każde miejsce w wielkim mieście mogłoby opowiedzieć wiele historii, które kładą się warstwami i jedna na drugiej, jak w torcie. Pewnego dnia ktoś postanawia je poznać i opisać. I postępuje jak z tortem – bierze do ręki nóż i odkrawa kawałek, odsłaniając warstwy ciasta, kremu i owoców (…), a Czytelnik oblizując palce ma okazję spróbować jednego ze smaków miasta.”

Smacznego!

Ewa Buszac-Piątkowska

Dorota Danielewicz, Berlin. Przewodnik po duszy miasta, WAB, seria Terra Incognita, 2013