Nie wszystko co na wysypisku, jest śmieciem

„Śmieć” to jedna z tych książek, które miło przeczytać w wakacyjny wieczór, ale już nie tak łatwo o nich zapomnieć. Czyta się łatwo i szybko jak młodzieżową powieść przygodową pełną wartkiej akcji, przesympatycznych bohaterów i z wielkim skarbem w tle.
Fabuła to historia początkowo dwóch a później trzech chłopców, opowiedziana w formie wspomnień bohaterów oraz osób, które się z nimi zetknęły. Miejscem akcji jest Behala – ogromne wysypisko śmieci, na które nieustannie przyjeżdżają ciężarówki przywożące tony odpadów z pobliskiego miasta.

 Bohaterowie starają się żyć jak każdy z nas: mają domy ale żaden z nich nie ma rodziny, mają szkołę, ale żaden z nich do niej nie uczęszcza. Behalę nazywają swoim miastem, bo mimo że pełna śmieci pozwala godnie funkcjonować, a dzięki pomocy garstki zapaleńców mogą korzystać z prowizorycznej szkoły i doraźnej pomocy medycznej. Dorośli i dzieci pomagają sobie nawzajem stwarzając w miarę bezpieczny świat wśród zwałów śmieci. Mimo namiastki prawdziwego dzieciństwa chłopcy są świadomi wartości najważniejszych – przyjaźni na dobre i na złe, odpowiedzialności za słabszych i honoru droższego od największych pieniędzy.

Czytając łatwo zapomnieć o prawdziwym tle powieści, o warunkach w jakich funkcjonują bohaterowie – o smrodzie i brudzie, o codziennej walce o przetrwanie uzależnionej od szczęścia i siły w przeszukiwaniu ton śmieci. Przerażająca rzeczywistość Behali okazuje się jednak oazą spokoju w konfrontacji z „zewnętrznym” światem. Rzeczywistość jaką znamy okazuje się prawdziwie brudna i okrutna. Ci, którzy powinni stać na straży prawa, chronią silnych kosztem słabych i ubogich, a największą wartością są pieniądze. Nic nie znaczący człowiek, który dostanie się w tryby machiny wymiaru sprawiedliwości ma niewielkie szanse aby ujść z życiem. Tłem opowieści są realia kraju, gdzie władze chronią skorumpowane służby, prasa pisze tylko przychylnie o najważniejszych, a sprawiedliwość nigdy nie wychodzi na jaw. Szczęśliwe zakończenie w prawdziwym świecie nie jest możliwe, a przyjaźń płaci za wierność najwyższą cenę. Książka warta rodzinnego czytania – młodszym dla rozrywki, a starszym ku przestrodze.

Ewa Buszac-Piątkowska

Andy Mulligan, Śmieć, Wydawnictwo Replika 2014