Patrząc w przyszłość przez dziurkę od klucza

Wieloznaczna historia międzygwiezdnego podróżnika i pilota Ijona Tichego próbującego odpocząć po jednej z podróży. Z szerokiego wachlarza możliwości wybiera Szwajcarię – miejsce o wyjątkowym stopniu uporządkowania. Decyzję o miejscu wypoczynku podejmuje po rozmowie z wujkiem – kolekcjonerem … napisów w toaletach. Miał on w swoich zbiorach zdjęcia owych tekstów z całego świata oprócz właśnie Szwajcarii, gdzie ściany przybytków myte są dwa razy dziennie. Miejsce o takim stopniu uporządkowania jawi się więc bohaterowi jako idealny cel wypoczynku i wyciszenia.

Niestety na miejscu, w hotelowej restauracji przygoda ze srebrną łyżeczką rozpoczyna zaskakujący splot wydarzeń, który zaprowadzi bohatera do Ministerstwa Spraw Zaziemskich zajmującego się kontaktami dyplomatycznymi z … jeszcze nieodkrytymi planetami. Próbując wyjaśnić nieporozumienia dyplomatyczne oblatywacz planet trafia do tajnej ministerialnej biblioteki gdzie znajduje materiały dotyczące dwóch żyjących na planecie Encji odmiennych cywilizacji – Luzan i Kurdlan. Materiały jednej strony świadczą przeciwko drugiej, fakty się wykluczają, a domysły ziemskich maszyn potęgują zamieszanie. Dla ratowania honoru odkrywcy bohater decyduje się na podróż i potwierdzenie – bądź nie – informacji zawartych w ziemskiej bibliotece.

Czy można brać za pewne wiadomości o cywilizacjach żyjących na planetach, na których żaden człowiek nie postawił stopy? Rozstrzygnąć ten problem może tylko wizyta na Encji. Jak przygotować się na spotkanie z niby znanym, ale jednak zupełnie nie znanym?

Jak zawsze u Lema fabuła stanowi jedynie punkt wyjścia do rozważań o przyszłości cywilizacji. W „Wizji lokalnej” autor przedstawia czytelnikowi dwie cywilizacje, o dwóch systemach wartości, dwóch realiach życia mieszkańców. Nie dość, że sami mieszkańcy Encji, mimo podobieństw do homo sapiens, za swoich przodków mają ptaki – ze wszystkimi tego konsekwencjami, to funkcjonują w swojej rzeczywistości zadziwiająco podobnie do Ziemian. Mając do dyspozycji całą planetę, jedna z cywilizacji rozwinęła wysoką technologię i pielęgnuję indywidualizm jednostki, druga zaś żyje w kolektywnych wspólnotach pod autorytarnymi rządami jednego przywódcy. Co ciekawe obie strony przedstawione zostały jako zdecydowanie niedoskonałe. Mimo pojedynczych zalet każda dąży do zniewolenia jednostki, czy to przez bezpośrednie zagrożenie, czy to przez zapewnienie warunków tak idealnych, że nie do zniesienia.

Czy wiadomości zdobyte na Ziemi okażą się prawdą, która z cywilizacji niesie ze sobą prawdziwe zagrożenie o tym przekona się Ijon Tichy lądując na Encji. Jednak o wartości cywilizacji encjanckich i naszej, o tym jak złudne pozostają nie poparte faktami informacje musi przekonać się sam czytelnik zanurzając się w rzeczywistości „Wizji lokalnej”.

Będzie to tym bardziej przyjemne dla czytelnika, że w nowej, spójnej graficznie oprawie serii Wydawnictwa Literackiego.

Ewa Buszac – Piątkowska

Stanisław Lem,Wizja lokalna, Wydawnictwo Literackie 2017