W strefie złamanego kręgosłupa

„Kobietę na froncie” powinno się umieścić na liście lektur obowiązkowych w polskiej szkole ponadpodstawowej. Te pozycje, które obecnie się na niej znajdują, tak dobitnie i przejmująco nie wspominają o przemocy seksualnej ze strony żołnierzy „wyzwolicielskiej” Armii Czerwonej podczas II wojny światowej.

Muszę przyznać, że lektura książki Alaine Polcz była dla mnie z jednej strony bardzo interesująca, ale z drugiej – taka, która powoduje niemal fizyczny ból. Zwłaszcza że po wspomnienia węgierskiej psycholożki sięgnęłam zaledwie kilka dni po tym, kiedy znajoma Ukrainka opowiedziała mi historię swojej bratanicy. Otóż czternastolatka zaginęła w momencie, gdy wojska rosyjskie wycofywały się właśnie z jej rodzinnej miejscowości w Ukrainie. Nigdy nie znaleziono ciała dziewczynki, stąd rodzina zaczęła podejrzewać, iż Rosjanie zabrali nastolatkę ze sobą. Co się z nią tam stało? Niestety, jak wynika z informacji mediów oraz świadków wojny w Ukrainie, to, o czym czytamy w „Kobiecie na froncie”, niestety znów się dzieje u naszych sąsiadów.

Podczas II wojny światowej, Rosjanie na „wyzwalanych” przez siebie terenach zgotowali ludziom piekło, o którym właśnie napisała A. Polcz. Gwałty zbiorowe stały się codziennością wielu kobiet: „Nie wiem, ile to trwało, ani tego, ilu ich było. Nad ranem zrozumiałam, dlaczego niektórym pęka kręgosłup. Otóż zadzierali nam nogi i przyginali je aż do ramion, a potem gwałcili nas z pozycji klęcznej. Jeśli ktoś zrobił to zbyt mocno, łamał kobiecie kręgosłup”.

Wspomnienia węgierskiej psycholożki to nie tylko opowieść o okropnościach wojny, ale również o próbie normalnego życia w tych nienormalnych czasach. Ludzie się przecież wtedy zakochiwali, pobierali, a niektórzy mieli – jak ojciec autorki – kilka kochanek jednocześnie. W książce są również portrety wielu kobiet, które pojawiły się na drodze życiowej Alaine. Ot, choćby jej teściowej, kobiety o wielkiej dobroci serca, która przestała wierzyć w Boga w momencie, kiedy jej synowa po raz pierwszy została zgwałcona przez grupę rosyjskich żołnierzy.

Warto dodać, że przejmujący wstęp, zatytułowany „Reportaż ze strefy złamanego kręgosłupa”, napisała Oksana Zabużko, ukraińska pisarka.

Monika Gapińska – bookstagram Setka z kotem

Alaine Polcz – „Kobieta na froncie”, wydawnictwo Marginesy 2023