Żołnierz strzela, Bóg kule nosi…

… i to nie zawsze tak jak byśmy chcieli, gdyż wszystkim rządzi przypadek. I właściwie rzadko kto, uchodzi z wojennej zawieruchy – pole bitwy to ostatni element układanki dla żołnierza. Giną ci mężni i ci, którzy najchętniej zdezerterowaliby w obliczu nawałnicy wroga. A nawet jeśli uda się przeżyć, patrzą na świat już zupełnie inaczej.
Powieść Arkadiusza Rączki pokazuje jak skomplikowane bywają relacje pomiędzy onegdajszymi przyjaciółmi, a teraz wrogami z różnych okopów. „Wplątani” to jakby połączenie wątków sensacyjnych z awanturniczymi. Bohaterowie to białogwardzista, później czerwonoarmista, Fiodor i Wolski, polski żołnierz, też białogwardzista, uczestnik walk na Syberii, później kawalerzysta broniący Warszawy w 1920 roku. W rewolucyjnych, niebezpiecznych czasach zmian w Rosji – upadku caratu, a później rządów nowej, czerwonej władzy, połączyła ich misja zlecona przez jednego, a wykonana przez drugiego. I żaden z nich nie przewidział, że misja ta uczyni ich kalekami psychicznymi na resztę życia, a piękna kobieta na zawsze przekreśli ich przyjaźń, urazi dumę. I do końca nikt nie pojmie, co powodowało tą kobietą – czy była sprytną Matą Hari, czy poszła za głosem serca i uratowała obu mężczyznom życie? Choć nie rozwiążą tej zagadki, zapewne obaj będą wspominać ją do końca swoich dni.

Walorem książki są opisy scen batalistycznych z sierpnia 1920 roku, gdy ważą się losy Polski – pod Warszawę zapędziła się czerwona armia, polscy żołnierze usiłują zwierać szyki. Zmagania pod Ciechanowem, Modlinem, Ostrołęką opisane są tak jak na mapach bitewnych. Kto kogo pokona i jakim fortelem? Jak ważne w zwycięstwie okażą się szyfry i spryt Polaków. Sceny z frontu, okopów i lazaretów do złudzenia przypominają te, które zostawił Erich Maria Remarque w książce „Na zachodzie bez zmian”. Choć powieść ta dotyczy I wojny światowej, nic się w realiach nie zmieniło. Tu pod Warszawą i tam pod Verdun słychać świst kuli, wybuchy szrapneli, dudnienie artylerii, modlitwy i konanie ludzi, dobijanie koni. Rzeź, którą nie wszyscy przeżyli. A jeśli przeżyli to jak sam Autor pisze „wolność, o którą walczyli okazać się może największą pułapką”.

EKa

Arkadiusz Rączka – „Wplątani” , Wydawnictwo Nova Res, Gdynia 2020